Kripto Para Nedir?
Kripto Para bildiğimiz para birimleri Türk Lirası, Dolar ve benzeri gibi bir para sistemleridir. Fakat bu para birimlerinden farklı olarak, kripto paranın oluşturulma amacı belli kriptografi prensipleri sayesinde mümkün kılınan bir işlem ile dijital bilgi değişimi sağlayabilmektedir. Kriptografinin kullanım amacı ise para işlemlerini güvence altına alması ve yeni paraların oluşturulmasını kontrol edebilmesidir. İlk Kripto Para, 2009’da yılında bulunan Bitcoin’dir. Günümüzde yüzlerce farklı kripto para kullanılmaya başlanmıştır ve bunlar genelde “alternatif kripto para” olarak isimlendirilirler. Başka bir deyimle ise kripto kara parasal değeri olan satırlarca koda dönüştürülmüş bir elektrik akımı gibidir, yaygındır. Daha da basite indirgenmesi gerekirse de, kripto para dijital bir para birimi halindedir. Hükümetlerin para birimlerinin değerini belirlediği merkezi bankaların tersine, hiçbir hükümetin kripto paralar üstünde her hangi bir kontrolü yoktur. Çünkü bu paranın kontrolünü sağlayan bir merkez hiçbir şekilde yoktur.
Kripto Para Borsaları Neler?
Pek çok kripto paralar (Bitcoin, Ethereum vs.) zaman içinde daha az üretilmek üzere tasarlanırlar böylece de bir piyasa değeri oluşturulur. Bu, ülkelerin kendi kullandığı para birimlerine göre farklı bir durumdur. Çünkü ülke uygun şartlarda, istediği zaman daha fazla para basabilir veya dolayısıyla enflasyonu arttırabilir kendi ellerindedir. Örnek vermek gerekirse de Bitcoin piyasasında ise hiçbir zaman 21 milyondan fazla miktarda birim dönüşümü olmayacaktır. Yüzlerce kripto para türü olmasına rağmen, bunların bir çoğu iki protokolün birini kullanarak ortaya çıkmışlardır; POW ya da PoS. Tüm Kripto Paralar, bilgisayarlarını ya da ASIC makinelerinin para işlemlerini doğrulanmasını ve işlenmesini sağlamak için hazırlamış olup kripto para madencileri tarafından muhafaza edilmektedirler.
Kripto Para Tarihi Nedir?
İlk kripto para ise, 2009 yılında takma isimli bir yazılımcı olan Satoshi Nakamoto tarafından bulunan Bitcoin‘dir. Bitcoin’de sistem olarak POW kullanır. Bitcoin’in ardından Nisan 2011’de, merkezi olmayan bir DNS aracılığıyla internet sansürünü zorlaştırmak amacıyla ilk altcoin olan Namecoin kurulmuştur. Ekim 2011’de ise şifreleme methodu olarak SHA-256 yerine Scrypt kullanılarak ilk kez başarılı olan kripto para Litecoin kullanıma sunulmuştur. Bu özellik sayesinde ise insanlar Bitcoin madenciliği için kullanılan ASIC makineleri gibi özel donanımlar olmadan da Litecoin kazabilir hale geldiler. 2013 yılının sonlarında ise Litecoin, medya tarafından tanınmaya başlandı ve 1 milyar $ piyasa değerine ulaştı. 2011 yılında kurulan Ripple da Bitcoin ile aynı protokoller üzerine kuruldu.
Kripto Para Güvenliği Nasıl Olur?
Kripto Paraların güvenliği iki bölümden sağlanmaktadır: Birincisi madenciler tarafından yapılan bir iş olan sıkışık hash kesişimlerini bulmak; ikincisi ve daha muhtemel olan ise ağın %51’inden daha fazla kazı gücüne sahip olan bir madencinin, küresel blockchain sistemini değiştirip, alternatif bir ana defter yaratabilir ve bu durum ”%51 atağı” olarak adlandırılır. Bu noktada bile saldırganın neler yapabilecekleri limitlidir. Kendi yaptığı para işlemlerini geri alabilir ya da diğer para işlemlerini bloklayabilir. Kripto paralara devlet tarafından haciz koyulma ihtimali de yok sayılacak kadar azdır. Tüm Kripto Paralar görünümün de anonimdir. Ve bazı birimler ise tam anlamıyla bir anonimlik sağlamak için yeni sistemler oluşturmuşlar.

Kripto Paralarda Hash Nedir?
Kripto Para kazma gücü her saniye başına düşen hash ile ölçülür. 1 kH/s değerindeki bir donanım her saniyede 1,000 hash kazar. 1 MH/s saniyede bir milyon hash ve 1 GH/s saniyede bir milyar hash anlamına gelmektedir. Madenciler bir bloğu başarılı şekilde çözdüklerin de yeni bir hash oluşur. Hash algoritması bu büyük miktardaki veriyi de sabit uzunluktaki bir hashe çevirir. Eğer kodlara aşinaysanız ve algoritmayı biliyorsanız bu hash’i ayrıştırıp sizde içindeki veriyi çıkarabilirsiniz. Ama sıradan, bilgisiz birinin gözünde bu hashler birbirine sıkıştırılmış numaralar gibi gözükür ve çözülmesi neredeyse imkansızdır.
SHA – SCRYPT
Bitcoin ve birçok başka kripto para SHA-256 kullanılarak kazılsa da, Litecoin ve diğerleri Scrypt kullanılırlar. Bunlar en büyük hash fonksiyonlarıdır fakat bunların yanında bazı kripto paralar tarafından kullanılan scrypt-N, x11 gibi fonksiyonlar da mevcut olur. SHA-256’nın oluşturduğu problemlere çözüm olması için başka hash fonksiyonları bulunmuştur. Önceden insanlar ekran kartı (GPU) ile Bitcoin kazabiliyorlardı ve bu epey enerji harcıyorlardı. Bitcoin günden güne popülerleştikçe, ASIC SHA-256 makinesi bulunmuştur ve GPU ile kazma metodunun pabucu dama atılmış bulunmaktadır. Bu makinelerin ne kadar güçlü olduğuna dair bir fikir vermek adına ise: 4 GPU çalıştırarak kazı yapan bir donanım yaklaşık olarak 3.4 MH/s gibi bir hash oranı yakalayıp 3600 kW/h tüketirken de, ASIC makinesi 6 TH/s kazıp 2200 kW/h tüketmektedir. Dolayısı ile, GPU ile kazma metodu kullanılmaz hale gelmiştir ancak bazı insanlar ağın güvenliği konusunda endişelenmeye başlamıştır. Daha az insanın ev ortamında bilgisayarlarıyla kârlı bir şekilde madencilik yapmasıyla, ağ merkezsiz olma özelliğini biraz yitirmiştir. Scrypt madenciliği ise, ASIC’in hafıza sorununa dayanıklı olma vaadiyle uygulamaya geçirilmiştir. Scrypt hashleri için epey büyük bir bellek gerektirmektedir. GPUlar zaten bu durumu kaldırabilmek için tasarlanmıştır, ancak ASIC makineleri bu yönde tasarlanmamıştır. Ama Scrypt madenciliği çok fazla enerji gerektiriyor ve bu sorunla başa çıkabilmek adına scrypt-ASIC makineleri üretilmiştir. Bu durum da Litecoin ASIC madenciliğini önlemek için POW sistemini değiştirmeyi düşünmüştür. Scrypt, POW sisteminin SHA-256‘ya göre daha etkili olduğunu düşünmüştür. Bitcoin’de 10 dakikada 1 blok çözülebilirken Litecoin’de 2.5 dakikada 1 blok çözülüyor.
Kripto Para Yasal Mıdır?
Kripto Paralar pek çok ülke de yasal olmasına rağmen ama İzlanda ve Vietnam hariç yapılandırmalardan ve kısıtlamalardan muaf değillerdir. Çin, finansal kurumların Bitcoin’leri kontrol etmesini Rusya ise kripto paraların yasal olduğunu söylemesine rağmen Rus Rublesi dışında bütün birimlerle eşya alımını yasaklamıştır.
Peki Madencilik Yapmak Yasal Mıdır?
Bitcoin ya da kripto para üreticiliği, yani madenciliği yapmak asla ama asla suç olarak sayılmaz. Yasal olmayan herhangi bir durum söz konusu değildir ve olamaz.
Kripto Paradan Kazançlar Vergilendirilebilir Mi?
Hesabınıza düzenli olarak para girişi tespit edilirse, kazancınız üzerinden vergi talep edebilirsiniz. Eğer ki Maliye tarafından bu kazancınız sorgulanırsa ve bu geliri kripto para takas işleminden ya da madencilikten elde ettiğinizi belirtebilir ve gerekli durumlarda bu işlemlerinizi hesap dökümlerinizi kullanarak doğrulayabilirsiniz.
Peki Kripto Paraların Avantajları Nelerdir?
• Herhangi bir merkez bankasına bağlı olmadığı için ülkelerin ekonomik durumundan etkilenmezler.
• Hiçbir şekilde hesabın dondurulması ya da hesaba el konulması mümkün değildir.

Hükümetler Kripto Paradan Neden Korkuyorlar?
Kripto para birimlerinin devletler tarafından tehdit olarak algılanmasının sebebi ise kara para aklama, vergi kaçırma gibi yasal olmayan işler için çok rahat kullanılabilmesidir. Bu paralar sanal defterlerde tutulduğu için ayrıca bu defterler de bir bakıma bölünmüş şekilde milyonlarca kullanıcının bilgisayarında da yer aldığı için merkezi bir otorite tarafından takip edilemezler. Bu da hükümetlerin önünü kapatan bir şey olduğu için. Yine benzer nedenleriyle bankalar ve sivil toplum örgütleri bu konuda hükümetlere baskı uygulamaya da devam ediyorlar.