Enflasyon Nedir?

Ekonominin doğrudan bir parçası olan para, ülke ve dünya piyasasına değer değişimi göstermektedir. Gösterilen bu değişiklikler farklı birçok nedenden etkilenmektedir. Ancak ortaya çıkan bu enflasyon durumu ülke içerisinde ya da dışarısında alım gücünü doğrudan etkileyen faktördür. Bir ülkenin alım gücü ne kadar düşerse o ülkenin ekonomisi kötüye gidecektir.

Başlıklar

Enflasyon Nedir?

Enflasyon, bir ülkede bulunan ürünlerinin değerinin sürekli ve istikrarsız bir şekilde artmasıdır. Enflasyonun artması durumunda ülke içinde bulunan para değersiz hale gelecek ve alınabilen ürün sayısı düşecektir. Kişilerin gelirleri uzun süre aynı derecede kalırken sadece ürünlerin fiyatının artışı olması ülke içerisinde yaşayan vatandaşlar tarafından olumsuz olarak hissedilecektir. Bu nedenle kişiler bu para birimini tercih etmeyerek yabancı paralara yönelecektir.

Enflasyonun artması durumunda belirli bir ürünün fiyatında artış görülmemektedir. Piyasada bulunan her ürün üzerine yapılan ve görülebilir farklar yaratan fiyat değişiklikleri yaşanmaktadır. Bu nedenle enflasyonun artması kişiler ve devlet tarafından istenilmeyen bir durumdur.

Enflasyon Nasıl Hesaplanır?

Oluşan enflasyonun büyüklüğünü anlamak için mutlaka belirli formüller ile hesaplamalar gerçekleştirilmelidir. Enflasyonun hesaplanması için ise genellikle 2 yöntem tercih edilmektedir. Bunlardan biri önceki yıla göre hesaplanan enflasyon değeri diğeri ise bir önceki aya göre hesaplanan enflasyon değeridir.

Aynı zamanda enflasyon hesaplanması için iki endeks göz önünde bulundurulmaktadır.

Tüketici Fiyat Endeksi: Tüketici bakış açısından yaşanan değişimler hesaplanmaktadır. Bu hesaplama gerçekleştirilirken temel ihtiyaçlar göz önünde bulundurulmaktadır.
Üretici Fiyat Endeksi: Üreticilerin bakış açısından değişen fiyatlar değerlendirilir. Bu değerlendirme içerisinde ülke içerisinde yetiştirilen ve kullanılan ürünler baz alınmaktadır.

Enflasyonun Nedenleri Nedir?

Enflasyonun etkilendiği birçok neden bulunmaktadır. Ancak bu nedenlerin hepsini kısaca özetlemek istersek,

Mal ve hizmetin talebi artarken üretimi azalırsa enflasyon oluşumu kaçınılmaz olacaktır. Bu nedenden kaynaklı talep enflasyonu yaşanmaktadır.
Devlet tarafından yapılan vergilendirmeler, üretim maliyetlerinde yaşanan artış, emtia fiyatlarının yükselmesi, doğal afetler sonucunda maliyet enflasyonu yaşanabilmektedir.
Tedavüldeki para üretiminin artması da enflasyona neden olmaktadır.
Yapısal bozukluklar, teknolojik yenilikler ya da ülkede yaşanılan yetersizlikler de enflasyonun artmasını tetikleyen faktörlerdir.

Enflasyon Borsayı Nasıl Etkiler?

Enflasyon oluşması borsa için genellikle risk olarak değerlendirilmektedir. Bunun nedenleri,

Ürün fiyatlarının birden artışı ile kişilerin alım güçleri düşmektedir.
İleriye dönük tahminler yapmak güçleşmektedir. Bu da belirsizlik durumu yaratacağı için yatırımcıları tedirgin etmektedir.
Enflasyonla birlikte ürünlerin değer grafikleri dalgalı bir hale gelmeye başlamaktadır. Birden artan ya da düşen değerler görülmektedir.

Enflasyonun Olumsuz Sonuçları Nedir?

Enflasyonun artması üreticiler ve tüketiciler için oldukça fazla olumsuz durum oluşturmaktadır. Bu olumsuz durumları sıralamak istersek,

Para değer kaybetmeye başlar ve alım gücü düşer. Alım gücünün düşmesi sonucunda kişilerin bir ürünü alabilmek için çalışması gereken miktar uzar.
Gelir dağılımında bozulma yaşanır. Uç noktalar arasındaki zıtlıklar artar.
Alım gücünün düşmesi sonucunda para birimine duyulan güven azalır. Bu durum da dolarizasyona yol açar. Kişiler alım gücünü koruyan yabancı paralara yönelir.
Enflasyonun artması ile yaşanan belirsizlik ve ürün üretiminin artması büyümeyi olumsuz olarak etkiler.
Belirsizlik ortamından kaynaklı faizler yükselir.

Enflasyon Türleri Nelerdir?

Farklı nedenlerden kaynaklı yaşanan enflasyonlar bulunmaktadır. Bu enflasyon türleri;

Para enflasyonu: Piyasada arz edilenden fazla para bulunursa paranın değeri düşecektir. Bunun nedeni para basımı arttıkça değerinin artmamasıdır. Kişiler daha fazla maddi olarak bir eşyaya sahiptir ancak aynı ürün için daha fazla para ödemek zorunda kalmaktadır.
Maliyet enflasyonu: Üretilen mal ve hizmetlerinin dış ya da iç politikaya bağlı olarak maliyetlerinin artması tüm ürünlerin maliyetlerinin artmasına neden olacaktır. Bu da başlıca enflasyonun artması için geçerli bir sebeptir.
Talep enflasyonu: En yaygın olarak enflasyonun oluşmasına neden olan faktör taleptir. Para bolluğundan kaynaklı daha fazla mal ve hizmet talep edilmeye başlar. Bunun ardından fiyatlar yükseliş göstermeye başlar ve önünü kesmek zor bir hal aldığı için enflasyonun büyümesini durdurmak güçlendirmektedir.

Enflasyonun Hız ve Şiddet Değerleri Nelerdir?

Bir enflasyonun gerçekleşmesi için belirli bir süre geçmesi gerekmektedir. Geçen bir sürede yaşanılan enflasyon hızına göre hız ve şiddet sınıflarına ayrılabilmektedir.

Aşırı (hiper) enflasyon: Enflasyonun hızla kabarması ve tüketime karşı talebin artması sonucunda oluşan enflasyon tipidir. Aylık enflasyon haddinin bir yıl boyunca %50’den fazla artması sonucunda oluşan enflasyon aşırı (hiper) enflasyondur. Bu durum sonucunda kişilerin alım gücü büyük derecede düşer ve alım gücünü koruyan yabancı paralara yönelim artar. Bu da paranın güvenini ve değerini kaybetmesine neden olur.
Kronik (müzmin) enflasyon: Düşük bir hıza sahip olmasına rağmen uzun süre yaşanan enflasyonlar kronik (müzmin) enflasyondur. Bu enflasyonun gelişim hızı diğer enflasyonlar kadar hızlı hissedilemese de genellikle arkasından diğer enflasyonları doğurmaktadır.
Belirsiz veya sürünen enflasyon: Yaşanılan değişim ve artışlar yavaş bir tempoda gerçekleşmektedir. Bu nedenle kişiler tarafından doğrudan hissedilmesi genellikle zor olmaktadır. Belirli bir zaman aralığında gerçekleşen paranın bir yılda değerini %3 ila %8 gibi tek rakamlı değerlerde kaybetmesi ile oluşmaktadır.
Dört nala enflasyon: Bu enflasyon türü aşırı (hiper) enflasyona göre daha kısa sürede ama çok daha şiddetli olarak gerçekleşen bir enflasyondur. Enflasyon değerinin kısa bir sürede bir önceki yıla göre %25 ila %80 arasında artış göstermesi bu enflasyonun tipik özelliğidir.