Anayasa Mahkemesi Araç Değer Kaybı

Anayasa Mahkemesi araç değer kaybı durumlarına ilişkin karar değişikliğine gitti. Araç sahiplerini sevindirecek nitelikte alınan karar ile değer kaybı; kaza öncesi ve sonrası değer farklılıklarına göre hesaplanacak.

Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?

Karayolları Trafik Kanun 90 ve 92 maddelerinde belirtilen kurallara göre hesaplanan araç değer kaybı, yapılan değişiklikler dahilinde; söz konusu maddelerin iptal edilmesiyle hesaplanmaya başlandı.

Anayasa Mahkemesi araç değer kaybı formülünde esas alınan; kilometre ve parça sınırlamaları, hasarlarda hak temininin yapılamamasına neden oluyordur. Ayrıca aracın piyasadaki değer kaybı, araç sahiplerinin sınırlamalar nedeniyle değer kaybı alamamasına neden oluyordu.

Anayasa Mahkemesi, Karayolları Trafik Kanunu 90- 92 maddelerini iptal ederek, değer kayıplarının sınırlandırılmadan hesaplanmasına olanak sağladı. Borçlar Kanunu hükmünde hesaplanarak, aracın kazadan önceki piyasa değeri ve kaza sonrası piyasa değerine göre hesaplama yapılacaktır.

Araç Değer Kaybı Ne Demektir?

Araç değer kaybı; en an iki aracın dahil olduğu ve maddi hasar oluşan trafik kazalarında; aracın hasar almasıyla normal piyasa değerinin değişmesi durumudur. Aracın kaza sonrası onarım görmüş haliyle piyasada edeceği değer, araç değer kaybı olarak tanımlanır.

Bir aracın değer kaybı alması için;

• Söz konusu kazanın üzerinden iki sene geçmemiş olması gerekiyor.
• Kazanın en az iki araç arasında olmuş olması, kriterler arasındadır.
• Kazada kusursuzluk ya da kısmi kusurlu olunması gereklidir.
• Bahsedilen kazadan oluşan hasarın, araç değer kaybı bedelinde olması gereklidir.

Yani yapılan kaza sonucunda aracın normal değerinden çok fazla bir şey değişmemiş ve oluşan hasarın miktarı değer kaybına neden olmuyorsa, Anayasa Mahkemesi araç değer kaybı kriterlerine göre değerlendirilmez.

Araç Değer Kaybı İçin Gerekli Belgeler

Aracın piyasa değerinin belirlenmesi ve geçmiş hasar sorgulamalarının yapılması için araç ruhsat fotokopisi gerekli belgeler arasındadır. Değer kaybı için diğer evraklar şu şekildedir;

• Güncel rayici emsal araçlara göre belirleme yapılması adına, kaza anındaki kilometre bilgisi
• Polis veya anlaşmalı tutanak şeklinde hazırlanan kaza raporu,
• Hasar tutarını gösteren belge
• Kaza sonrası çekilen fotoğraflar ve aracın tamir edildikten sonraki fotoğrafları

Gerekli evraklar arasındadır. Araç değer kaybının talep edilebilmesi için özellikle onarım esnasındaki görsellerin de belgelerle birlikte sunulması önemlidir

Araç Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Alınır?

Anayasa Mahkemesi araç değer kaybı tazminatının alınabilmesi için bazı kriterler bulunuyor. Değer kaybının alınabilmesi için en az iki taşıtın kazaya karışmış olması ve kısmi yahut kusursuz olunması gerekiyor. Kazada bir hasar oluşması ve bu hasarın araç değer kaybına neden olabilecek miktarda onarım gerektiriyor olması temel şartlar arasındadır.

Araç değer kaybı tazminatı şartları detaylı incelenecek olursa;

• Kaza Türü/ Kapsamı

Değer kaybının tazminat olarak alınması için kazanın çift taraflı olması gereklidir. Bir sürücünün tek başına herhangi bir yer çarpmış olması, değer kaybı tazminatını kapsamaz. İki veya daha fazla taşıtın karıştığı ve maddi hasarın oluştuğu kazalarda, değer kaybı başvurusu yapılabilir.

• Kaza Kusur Oranı

Söz konusu kazada, araç değer kaybı talebinde bulunan sürücünün %100 kusurlu olmaması gerekiyor. Kaza raporunun polis zabıtı eşliğinde tutulması veya anlaşmalı tutanak şeklinde hazırlanması, taraflar arasındaki kusur oranını belirtir. Araç sahibinin kusursuz olması ya da kısmi kusurlu olması durumunda, tazminat talep hakkı bulunuyor.

• Kazada Hasar Boyutu/ Onarım Boyutu

Anayasa Mahkemesi araç değer kaybı kanunları kapsamında, yapılan kaza sonucunda araçta hasar oluşmuş olması gerekiyor. Oluşan hasarın onarım ile giderilebilir olması ve maddi miktarının, piyasada değer kaybına neden olacak oranda olması gerekiyor. Örneğin kaza sonrasında minik bir hasar oluşmuş ve pasta cila gibi kolay bir teknikle, kusur geçmiş ise değer kaybı tazminatı alınmaz.

Onarım işlemlerine ait belgeler, onarım esnasında alınan fotoğraflar ve onarım sonrasındaki evrakların eksiksiz olarak sunulması, tazminattan faydalanmanızı sağlar.

• Aracın Hasar Geçmişi

Kaza sonrasında onarım gören araçta, daha eski onarım veya hasarların olup olmadığı önemlidir. Daha önce farklı bir kazadan dolayı oluşmuş hasarlar veya onarım gören parçaların, değer kaybı tazminatı başvurusunda kullanılmaması, hak talebinde bulunulması açısından önemlidir.

Araç Değer Kaybı Sınırlamaları Var mı?

Araç değer kaybı tazminatları için uygulanan km sınırlandırmaları, Mart 2020 tarihinde kaldırılmıştır. Anayasa Mahkemesi tarafından uygulanan karar ile 1 Nisan 2020 tarihinden itibaren yapılan sigorta poliçeleri dahilinde, kilometre sınırlaması olmaksızın başvuru yapılabilir.

Yasa sonrasında; her yaştan aracın ve her kilometredeki aracın değer kaybı tazminatı alması mümkün hale gelmiştir. Daha öncesinde 160 binde olan kilometre sınırlaması dahilinde; plastik tampon/ parça onarımları, cam, radyo/ teyp, lastik, hava yastığı, jant, mekanik, elektrik, elektronik ve döşeme aksamı gibi parçalar değer kaybı kapsamına alınmıştır.

Anayasa Mahkemesi karası sonrasında, sigorta şirketleri bahsedilen hasarları karşılamak durumunda kalmışlardır. O tarihten itibaren yapılan araç değer kaybı başvuruları sınırlamasız şekilde talep edilmekte ve onaylanması halinde hasarın karşılanması olanaklı hale gelmiştir.

Araç Değer Kaybı Hangi Araçları Kapsamaz?

Anayasa Mahkemesi değer kaybı tazminatı hükümlerine göre; Teminat Dışında Kalan Haller üst başlıklı maddesine 7 ve 8 numaralı fıkrada bu araçlar belirtilmiştir. Bu durumda;

• Tekerlekli/ paletli ve zırhlı toplumsal müdahale araçları, belediye otobüsleri, yol süpürme araçları, itfaiye araçlarındaki hasar sebebiyle yapılan değer kaybı talepleri, araç değer kaybı tazminatını kapsamaz.
• Yabancı plakalı araçların Türkiye’de karıştığı kazalarda yabancı plakalı araçlar için yapılan değer kaybı talepleri değerlendirilmez

Anayasa Mahkemesi kararına göre bahsedilen araçlar için değer kaybı talebinde bulunulmamaktadır. Değer kaybı tazminatlarında belirtilen haller, durumlar ve kapsamlar dahilinde başvuru yapılabilir.

Araç Değer Kaybında Hesaplama Neye Göre Yapılır?

Değer kaybı tazminatı almak için bazı hususların incelenmesi gereklidir. Örneğin aracın marka ve modeli, üretim tarihi ve ilk trafiğe çıkış tarihleri, değer kaybı hesabında dikkat edilmesi gereken hususlar arasındadır.

Ayrıca aracın kaza anındaki kilometresi, hasar kaydı ve daha önceki hasarların niteliği önemlidir. Kaza tarihine göre aracın muadil araçlardaki 2. El piyasa değerleri de rayiç değer olarak, tazminat hesaplamasında değerlendirilir. Aracın değişmiş parçaları, onarım gören kısımları ve kapsamları ve boyama yapılmış olması gibi hususlar dikkate alınır.

20 Mart 2020 tarihinde Resmi Gazetede açıklanan ve Hazine Müsteşarlığı tarafından yayınlanan Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Genel Şartlara göre araç değer kaybı bedelleri hesaplanacaktır.

Anayasa Mahkemesi karasıyla birlikte, Karayolları Trafik Kanunu Maddelerinden 90 ve 92 maddeleri iptal edilerek, yeni hesaplama metodu belirtilmiştir.

Araç Değer Kaybı Hesaplama Formülü

01 Nisan 2020 tarihinden sonra yapılmış olan sigorta poliçelerine göre hesaplama; km katsayısı ve hasar miktarına göre yapılmaktadır. 75.000 km ile 149.000 km arasında yol kat eden tüm araçların katsayı çarpanı yeni düzenlemeyle aynı alınır.

Araç değer kaybı tazminat hesaplamasında; araçtaki toplam değer kaybı, baz değer kaybı, hasarın boyutu ve aracın yıpranma düzeyi çarpılarak sonuç belirlenir. Yani;

Toplam Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı x Hasar Boyutu Katsayısı x Aracın Kullanılmışlık Düzeyi